Nagihan KALSIN
Yalnızca ülkemizin değil, aynı zamanda insanlık tarihinin en büyük afetlerinden biri olarak değerlendiren felaketin birinci yılında DÜNYA, AFAD’ın 6 Şubat 2023 Deprem Analiz Raporu’na ulaştı. Raporda depremin yaşandığı ilk dakikalarda ekiplerin yola çıkarak AFAD Koordinasyon Merkezi’nin faaliyete geçtiği bilgisi yer alırken 45’inci dakikada en üst seviye alarm verildiği, 60’ıncı dakika da uluslararası çağrıya çıkıldığı bilgisi paylaşıldı.
“İki deprem tam yıkım seviyesine yakındı”
AFAD’ın verilerine göre 400 kilometreye yakın fay hattının kırıldığı belirtilirken, depremlerin yerin 8.6 ve 7 kilometre ile yüzeye yakın derinliklerde meydana geldiği bildirildi. Depremlerin şiddetlerini “Tam Yıkım” seviyesine yaklaştığını belirten analiz raporunda depremlerin büyüklükleri gibi şiddetleri, yıkıcı etkileri de yüksek ölçümlendi.
Depremler, AFAD RED Deprem Ön Hasar ve Kayıp Tahmin Sistemi’ne göre Mercalli şiddet ölçeğinde, tam yıkım seviyesinin bir ve iki alt seviyelerinde gerçekleşti. Depremler, merkez üslerinden 300-400 kilometre uzaktaki binaları yıktı. Depremde 38 bin 901 bina yıkılırken 200 bin 250 bina ağır hasar aldı.
Ağır kış koşulları müdahaleyi güçleştirdi
Raporda depremlerin Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Malatya, Gaziantep, Osmaniye, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Kilis ve Elâzığ’ın arasında yer aldığı 11 ilde büyük yıkıma yol açarak 14 milyon kişinin yaşadığı 120 bin kilometrekarelik alanda ağır bir etki oluşturduğu belirtilerek şu bilgiler yer aldı: “124 ilçe, 6 bin 929 mahalle ve köy depremlerden direkt olarak etkilenirken 62 ilçedeki yıkımın boyutları ağır oldu. Depremin etkileri 11 ilimiz ile sınırlı kalmadı, etki ettiği diğer çevre illerle birlikte 18 ilimiz için “Genel Hayata Etkililik Oluru” alındı.
Ağır kış koşulları ve olumsuz hava şartları müdahaleyi güçleştirdi. Bölgede dondurucu soğuk yaşanıyordu. Kar yağışının etkili olduğu bölgede, kar ve buzlu yollar ulaşımı zorlaştırıyordu. Olumsuz hava koşulları helikopterlerin uçmasını imkânsız hale getirdi.”
350 çadır kent kuruldu
Deprem bölgesinde arama kurtarma ile birlikte ilk günden itibaren ön iyileştirme çalışmalarının başlanıldığı belirtilen raporda, yüz binlerce çadır ilk günlerde bölgeye ulaştırıldığı hava koşullarının helikopterle uçuşa imkân vermesinden itibaren de çadırlar kırsal bölgelere karayolunun yanı sıra helikopterlerle ulaştırıldığı bilgisi raporda yer aldı.
Kısa sürede bölgeye ulaştırılan çadır sayısının 1 milyona ulaştığı, 350 AFAD Çadır Kent alanında ve afetzedelerin ihtiyaç duyduğu noktalarda 645 bin çadır kurulduğu, günlük ortalama 4 milyon kişi/öğün yemek hizmeti verildiği kaydedildi.
Tarihteki en büyük iyileştirme operasyonu
Toplam 2.5 milyon afetzedenin barınması sağlandı. Çadırlar, yardım TIR’ları ve milyonlarca gıda kolisi ile başlatılan iyileştirme fazı, kapsamlı şekilde sürdü. Kurulan 350 AFAD Çadır Kentinde misafir edilen afetzedeler, kış gelmeden konteyner kentlere taşındı.
AFAD’ın çalışmaları ve koordinasyonundaki çalışmalarla toplam 2.5 milyon afetzedeye geçici barınma hizmeti verildi. Yaklaşık 1.2 milyon afetzedeye otel, misafirhane ve yurt gibi tesislerde barınma imkânı sağlandı. 409 AFAD konteyner kentinde 700 bin afetzede yaşamını sürdürüyor.
215 bin AFAD yaşam konteynerinden oluşan 409 AFAD konteyner kenti kuruldu. 700 bin kişi konteyner kentlerde misafir ediliyor. Konteyner kentlerde ve il ile ilçe merkezlerinde, konteyner dükkânlar oluşan AFAD Çarşılar oluşturuldu. AFAD Çarşılarında, afetzede esnaf 12 bin 726 geçici işyerinde hizmet veriyor, ticaret yapıyor. Afetzede esnaf konteyner dükkânlarında ticaret yapmayı sürdürüyor.
Ev sahibi ve kiracı olan yaklaşık 350 bin afetzede haneye kira yardımı ödeniyor. Yaklaşık 2 milyon haneye 10 bin TL destek ödemesi yapıldı. 558 bine yakın haneye 15 bin TL taşınma yardımı sağlandı. Yakınlarını depremde kaybedenlere, 100 bin TL vefat yardımı ödendi. Depremden direkt etkilenen 11 ve dolaylı etkilenen 7 ilde hasar tespit çalışması yapıldı. 2 milyon 301 bin 569 bina ve 6 milyon 227 bin 539 bağımsız bölümde hasar tespit gerçekleştirildi.
